Dr. Azis Jata

Parashikimet për një rritje prej 15% të çmimeve të apartamenteve gjatë vitit 2025 vijnë si rezultat i një sërë faktorësh që lidhen me kërkesën e lartë, kostot në rritje të ndërtimit dhe politikat ekonomike. Ky trend, i cili është vërejtur në mënyrë progresive në Shqipëri, duket se po pasqyron efektet e inflacionit global, mungesën e materialeve ndërtimore dhe dinamikat spekulative të tregut të pasurive të paluajtshme.

Faktorët kryesorë që shtyjnë çmimet lart

1.Kërkesa e lartë për banesa në qytete të mëdha

Tirana dhe qytetet e tjera kryesore, si Durrësi dhe Vlora, po përballen me një rritje të kërkesës për apartamente për shkak të urbanizimit të shpejtë dhe prurjeve nga diaspora. Ndërsa emigrantët vazhdojnë të investojnë në prona në Shqipëri, kjo po ushqen një rritje artificiale të çmimeve, pasi shumica e tyre kanë fuqi blerëse më të lartë krahasuar me qytetarët vendas.

2.Kostot e larta të ndërtimit

Kostot e materialeve ndërtimore, si çeliku, betoni dhe energjia, kanë shënuar rritje të ndjeshme në tregun ndërkombëtar. Ndërtuesit shqiptarë, të cilët varen kryesisht nga importet, përballen me një rritje të vazhdueshme të kostove. Për më tepër, taksat dhe tarifat e lidhura me lejet e ndërtimit kanë kontribuar në shtrenjtimin e projekteve të reja.

3.Mungesa e tokave të lira për ndërtim

Në zonat urbane të dendura, si qendra e Tiranës, oferta për toka është e kufizuar. Kjo ka bërë që vlera e tokës të rritet ndjeshëm, duke ndikuar drejtpërdrejt në çmimin final të apartamenteve.

4.Spekulimi në tregun e pasurive të paluajtshme

Spekulantët dhe aktorët e tregut po rrisin çmimet për të përfituar nga mungesa e rregullimeve të forta në treg. Ndërkohë, disa zhvillues mund të përdorin metoda të diskutueshme për të nxitur rritjen artificiale të çmimeve, si mbajtja e apartamenteve të pashitura për të krijuar iluzionin e mungesës së ofertës.

5.Politikat ekonomike dhe mungesa e subvencioneve për banesa sociale

Qeveria shqiptare nuk ka ofruar mjaftueshëm subvencione për banesa sociale ose politika që ndihmojnë qytetarët me të ardhura të ulëta të përballojnë blerjen e një shtëpie. Përkundrazi, prioriteti ka shkuar drejt projekteve luksoze dhe ndërtimit për një shtresë të mesme dhe të lartë.

6.Efekti i projekteve të reja të infrastrukturës

Investimet në infrastrukturë, si rrugët, sheshet dhe parkimet, shpesh çojnë në një rritje të vlerës së pronave në zonat përreth. Për shembull, zhvillimet urbane si Unaza e Re në Tiranë kanë nxitur rritje të ndjeshme të çmimeve të apartamenteve.

Çfarë pritet në 2025?

Ndërtuesit argumentojnë se rritja prej 15% është e pashmangshme për të kompensuar kostot e tyre, por ajo ngre shqetësime serioze për përballueshmërinë e strehimit për qytetarët e zakonshëm. Ndërkohë që emigrantët dhe investitorët e huaj mund të vazhdojnë të dominojnë tregun, shtresa e mesme dhe ajo e ulët mund të përballen me një krizë të re të strehimit.

Për të zbutur këtë trend, është e nevojshme që qeveria të ndërhyjë me politika rregulluese, të nxisë transparencën në tregun e pasurive të paluajtshme dhe të subvencionojë banesat për familjet me të ardhura të ulëta. Në të kundërt, 2025 mund të shënojë vitin kur prona bëhet më shumë një privilegj se sa një e drejtë për qytetarët shqiptarë.