Projekti për mbushjen me rërë të plazhit afër Durrës Yacht Marina duhet analizuar me një sy kritik, sidomos në kontekstin e shpërdorimit të fondeve publike dhe përdorimin e taksave të qytetarëve për të financuar ndërhyrje që përfitojnë drejtpërdrejt projekte private.
Durrës Yacht Marina, i drejtuar nga investitorët e Alabbarit, përfaqëson një nismë që pretendon të transformojë bregdetin e Durrësit në një zonë ekskluzive turistike. Megjithatë, ndërhyrjet e planifikuara në bregdet ngrejnë pikëpyetje serioze mbi prioritetet e qeverisë dhe përdorimin e fondeve të Fondit Shqiptar të Zhvillimit (FSHZH).
Një projekt që synon kryerjen e e punimeve në det dhe mbushjen me rërë të një brezi mbi 3 mijë metra në plazhin e Durrësit synon që të rrisë frekuentimin turistik të kësaj zone që është vijim i Durrës Yacht Marina.
Fondi Shqiptar i Zhvillimit njoftoi se fituesi i kontratës “Ndërhyrje për rigjenerimin urban, mbrojtje detare në zonën bregdetare: Riprofilimi dhe mbushja me rërë e Vijës Bregdetare nga Ura e Dajlanit deri tek Godina e Kavalishencës, Durrës” me një fond limit 583 milionë lekë apo 5.8 milionë euro u fitua nga kompania Vëllezërit Hysa me një ofertë sa 63 për qind e fondit limit. Kompania synon që me 3.65 milionë euro të kryejë ndërhyrjen e parashikuar.
Referuar dokumenteve të bëra publike FSHZH argumenton se bregdeti i Durrësit në Jug të portit, nga fundi i Portit e deri tek fundi i Shëtitores së re tek Godina e Kavalishencës ka një breg ranor që nuk është në madhësi të konsiderueshme që të shërbejë dhe për rritjen dhe zhvillimin e turizmit.
“Në zonën e Portit të Durresit po zhvillohet një investim i njohur si Durrës Yacht Marina që synon dhe krijimin e një zone të re bregdetare. Pranë këtij investimit Zona ranore e bregut të detit është shumë e reduktuar dhe ka një gjerësi prej rresh 15 deri në 20 m Disa struktura turistike në këtë pjesë kanë investuar duke ndërtuar zona artificiale të rrethuara me konstruksione betoni dhe duke e mirëmbajtur herë mbas here.
Në pjesën tjetër të bregut nga skela( Hawai Beach Bar ) e deri tek fundi i shëtitores pranë pistës së vogël Iliria kemi një gjerësi të bregut të detit nga 15‐20 m ne fillim e deri ne 40‐50 m pranë pistës Iliria”, thuhet në dokument.
Pse është problematik ky projekt?
1. Financim me fonde publike për interes privat
Ndërhyrja për mbushjen me rërë të vijës bregdetare dhe riprofilimin e saj kryhet me një fond prej 5.8 milionë euro, financuar nga buxheti i shtetit. Edhe pse formalisht prezantohet si një investim për rigjenerimin urban dhe përmirësimin turistik të Durrësit, është e qartë që ky investim mbështet drejtpërdrejt Durrës Yacht Marina, një projekt privat i orientuar drejt turizmit luksoz.
2. Manipulimi i nevojës reale
Raportet justifikojnë ndërhyrjen me argumentin se plazhi ekzistues nuk ka një gjerësi të mjaftueshme për të mbështetur turizmin. Në fakt, pjesa më e madhe e plazhit të Durrësit funksionon prej dekadash si destinacion turistik masiv, dhe fondet publike duhet të ishin përdorur për përmirësimin e infrastrukturës ekzistuese, jo për krijimin e një bregdeti artificial që i shërben drejtpërdrejt një zone private.
3. Shmangia e transparencës dhe përfitimi i kompanive të lidhura
Projekti i riprofilimit të bregdetit u fitua nga kompania Vëllezërit Hysa, me një ofertë që ishte vetëm 63% e fondit limit, gjë që ngre dyshime për favorizim në procedurat e prokurimit. Lidhjet mes këtyre kompanive dhe aktorëve që menaxhojnë investimet publike mbeten të paqartësuara, duke forcuar bindjen se ky projekt është pjesë e një rrjeti klientelist.
4. Interesat e qytetarëve në plan të dytë
Në vend që të mbështeten zona publike dhe të sigurohet akses i barabartë për qytetarët, projekti synon krijimin e një zone private luksoze, duke kufizuar aksesin e publikut dhe duke reduktuar hapësirat për turistët vendas dhe ata me buxhet të ulët.
5. Rreziku për mjedisin dhe morfologjinë bregdetare
Ndërhyrjet e tilla masive në det dhe mbushja artificiale e bregdetit sjellin rreziqe për ekosistemin detar dhe mund të shkaktojnë ndryshime të pakthyeshme në morfologjinë e vijës bregdetare, duke dëmtuar natyrën dhe ekuilibrin mjedisor.
Pyetje që duhen ngritur:
• A është bërë një analizë reale e ndikimit të këtij projekti në mjedis dhe në komunitetin lokal?
• Përse taksat e qytetarëve po përdoren për të krijuar një plazh të ri, kur infrastruktura ekzistuese ka nevoja urgjente për mirëmbajtje dhe përmirësim?
• A garanton ky projekt akses të lirë dhe të barabartë për të gjithë qytetarët, apo po përgatitet për t’u kthyer në një zonë ekskluzive?
