A po i vjen fundi epokës së zezë të legalizimit të krimit me paratë publike në Elbasan?

Si u vunë paratë e shqiptarëve në shërbim të krimit – Skandali 276 milionë euro i “Bajrami N.”

Publik.al | Investigim

Goditja e bizneseve të lidhura me krimin përbën një arritje më të thellë se sa çdo arrestim spektakolar i një ministri apo kryebashkiaku. Sepse në thelb, problemi më i madh i Shqipërisë nuk është korrupsioni institucional, por aleanca midis krimit dhe parasë publike.

Një nga rastet më domethënëse është ai i kompanisë “Bajrami N.”, e cila sipas hetimeve të BKH dhe dosjeve të SPAK, ka përfituar mbi 276 milionë euro fonde publike, nëpërmjet tenderëve të dhënë si në nivel lokal, ashtu edhe qendror.

Rrjeti i “Tenderave të Kuq”: Biznesmeni i Elbasanit në prehrin e bandës së Suel Çelës

Elbasan, 11 Prill 2025 – Një operacion i bujshëm anti-korrupsion nga Prokuroria e Posaçme (SPAK) dhe Byroja Kombëtare e Hetimit (BKH) ka zbuluar nyjen e fortë mes krimit të organizuar dhe tenderave publikë në Elbasan. Në qendër të skandalit është kompania ndërtuese “Bajrami N.” shpk dhe pronari i saj Nafiz (Nazif) Bajrami, të cilët dyshohen për lidhje të drejtpërdrejta me organizatën famëkeqe kriminale të Suel Çelës . Ky “biznesmen tenderash” – i favorizuar prej vitesh në kontrata publike dhe i pajisur me miq në pushtetin lokal – akuzohet se ka vënë pasurinë dhe ndikimin e tij në shërbim të bandës së Elbasanit, duke kthyer paratë e shtetit në oksigjen për krimin e organizuar.

Emrat nën hetim dhe lidhjet me bandën e Suel Çelës

Operacioni i SPAK, i drejtuar nga prokurorët e posaçëm Altin Dumani dhe Vladimir Mara, vuri në shënjestër tre individë kyç në Elbasan, të dyshuar se janë hallka civile të perandorisë kriminale të Suel Çelës . Bëhet fjalë për:

• Nazif (Nafiz) Bajrami – pronari i firmës ndërtuese “Bajrami N.”
  Ky biznesmen i fuqizuar nga tenderat publikë rezulton me precedentë penalë dhe sipas informacioneve hetimore komunikon ngushtë me njerëzit e Suel Çelës në kanalet e SkyECC . Hetuesit dyshojnë se Bajrami ka shërbyer si financues dhe sekser i parave të pista, duke përdorur projektet publike si mbulim për aktivitete kriminale.Bashkëshortja e tij, Anduena Bajrami (Prfiti). Anduena Prifti ka qenë nënkryetare e Bashkisë Elbasan pas vitit 2013, pranë Lalë Qazimit dhe më pas Gledian Llatja.

  

  (Anduena Bajrami)

• Mariglen Çoku – administrator i ekipit të futbollit KF Elbasani. Edhe pse me profil sportiv, Çoku sipas SPAK është pjesë e rrethit të bashkëpunëtorëve të Suel Çelës, gjë që është zbuluar nga mesazhet e interceptuara në aplikacionin e koduar SkyECC . Roli i tij dyshohet në lehtësimin e kontakteve dhe koordinimin e aktiviteteve mes biznesit dhe botës së krimit.
• Luan Tabaku – drejtori aktual i Ndërmarrjes Ujësjellës-Kanalizime Elbasan. Tabaku është zyrtar lokal, por emri i tij del në skenë për shkak të raporteve të mundshme klienteliste me Nazif Bajramin. Burime nga SPAK po verifikojnë nëse kontratat e ujësjellësit të firmosura prej tij me kompaninë “Bajrami N.” u mundësuan nga ndikimi i Suel Çelës . Edhe banesa e Tabakut u bastis në kuadër të këtij hetimi, një tregues se SPAK po heton edhe bashkëpunimin e zyrtarëve publikë në skemën korruptive.

Sipas dosjes hetimore, komunikimet e koduara të sekuestruara nga serverat e SkyECC kanë zbuluar lidhje direkte dhe bashkëpunim të fshehtë midis këtyre personazheve dhe organizatës kriminale të Suel Çelës . Kjo do të thotë se, ndërsa Suel Çela dhe “ushtarët” e tij fshiheshin pas emrave të koduar, në anën tjetër të celularit ishin biznesmenë dhe zyrtarë që flisnin për tendera, para dhe favore. Zbulimet e mesazheve kanë qenë detonatori i operacionit të së enjtes së 10 prillit, kur agjentët e BKH-së zbarkuan në Elbasan dhe kontrolluan shtëpi, zyra e dokumente. Brenda orëve u sekuestruan sasi parash, kontrata, kompjuterë e celularë, që pritet të zbardhin plotësisht skemën .

Perandoria e “Bajrami N.”: 66 tendera publikë dhe 276 milionë euro

Nazif Bajrami, ndonëse i njohur dikur si emigrant i kthyer nën akuzë për trafik droge, në Shqipëri ia doli të transformohet në një “sipërmarrës modeli”. Me kompaninë e tij “Bajrami N.” shpk, e krijuar që në vitin 2000, ai ka arritur të sigurojë 66 tendera publikë gjithsej – një shifër marramendëse – me vlerë të akumuluar mbi 50 milionë euro . Më shumë se gjysma e këtyre kontratave figurojnë të shënuara me “flamur të kuq” nga platforma e pavarur e monitorimit Open Procurement , çka nënkupton shkelje, parregullsi apo rrezik të lartë korrupsioni.

Ky nuk është vetëm një rast korrupsioni.

Ky është një sistem i tërë i kriminalizuar, ku taksat e qytetarëve – lekët e pensionistëve, studentëve, të punësuarve – janë kanalizuar për të fuqizuar një strukturë me lidhje të drejtpërdrejta me krimin e organizuar.

Elbasani – Epoka e zezë e ekonomisë së kapur

Në qytetin e Elbasanit, prej vitesh është ndërtuar një realitet ku bizneset më të mëdha janë edhe më të frikshmet. Disa janë rritur me favor politik, të tjerat me presion kriminal, por më të fuqishmet me të dyja bashkë.

Në vend që të konkurrojnë me cilësi, ato monopolizojnë tendera me frikë. Në vend që të ngrenë ekonominë, kanalizojnë fitimet për të mbajtur gjallë një rreth të errët pushteti dhe kontrolli.

Dosjet e SPAK tregojnë qartë: kompani të mëdha që kanë fituar qindra tendera janë përfshirë në pastrim parash, falsifikim dokumentesh dhe bashkëpunim me elementë të rrezikshëm të botës së krimit.

Tenderat, arma e re e legalizimit të krimit

Në një shtet normal, biznesi është motor i zhvillimit. Në Shqipëri, shumë herë ai është kthyer në vegël e kontrollit dhe fuqizimit të strukturave kriminale.

Me tendera jepen jo vetëm para.

Jepet autoritet, jepet legjitimitet, jepet pushtet.

Kompania “Bajrami N.” nuk është thjesht një subjekt që përfitoi miliona. Ajo është një simbol i dështimit të shtetit për të ndarë biznesin nga krimi.

SPAK nuk mjafton – Duhet një pastrim kombëtar

Goditja e “Bajrami N.” është një hap i madh, por nuk mjafton.

Duhet një fushatë kombëtare e pastrimit të ekonomisë nga krimi.

Duhet një “dekriminalizim ekonomik” që të shtrihet në çdo bashki, në çdo institucion prokurimi, në çdo cep ku fondet publike shpërndahen si plaçkë për klientët me lidhje.

Mesazhi është i qartë: Biznesi duhet shpëtuar nga krimi.

Sepse një vend ku krimi bën biznes, është një vend ku asnjë qytetar nuk është i lirë, as i mbrojtur.

Rrjeti i lidhjeve – Skema e lidhjeve mes kompanisë “Bajrami N.”, pronarëve të saj, institucioneve shtetërore dhe grupit kriminal të Suel Çelës. Personat kryesorë (Nazif Bajrami, Mariglen Çoku, Luan Tabaku) dyshohet se kanë komunikuar me Suel Çelën përmes aplikacionit SkyECC . Biznesi i Bajramit ka marrë dhjetëra tendera nga institucionet publike, ndërsa Bujar Shega (bashkëpunëtor i Suel Çelës) akuzohet se ka shantazhuar zyrtarë për t’i siguruar këto kontrata .

Kompania “Bajrami N.” e shtriu aktivitetin kryesisht në qarkun Elbasan, ku gjeti “tokë pjellore” falë lidhjeve politike lokale. Vetë bashkëshortja e Nazifit, Anduena Bajrami (Prifti), ka shërbyer si nënkryetare e Bashkisë Elbasan për dy mandate – si me ish-kryetarin Qazim Sejdini ashtu edhe me pasuesin Gledian Llatja . Ky konflikt i pastër interesi nuk e pengoi aspak kompaninë e familjes të merrte tender pas tenderi në bashki. Madje, të dhënat tregojnë se 35 kontrata publike i janë dhënë “Bajrami N.” vetëm nga Bashkia Elbasan, për një vlerë totale prej rreth 740 milionë lekësh (rreth 6.4 milionë euro) . Bashkia e Elbasanit rezulton institucioni që ka favorizuar më së shumti këtë firmë, e cila shpallej fituese pothuajse në çdo garë ku merrte pjesë – shpesh e vetme ose me konkurrentë të skualifikuar.

Shembuj tronditës të këtyre tenderave abuzivë janë të shumtë:

• Në vitin 2018, sistemimi dhe asfaltimi i tre rrugëve në lagjen “5 Maji” të Elbasanit iu dha “Bajrami N.” me vlerë afro 500 mijë euro .
• Po ashtu, kompania fitoi rikonstruksionin e gjimnazit “Kostandin Kristoforidhi” me 130 milionë lekë (mbi 1 milion euro) . Kontrolli i Lartë i Shtetit zbuloi më pas dhjetëra shkelje në këtë procedurë, por asnjë masë nuk u mor ndaj firmës fituese.
• Parku Qendror “Rinia” në zemër të Elbasanit u rindërtua nga “Bajrami N.” me 208 milionë lekë ; paradoksalisht, pak kohë pas inagurimit, parku u shkatërrua dhe u deshën fonde shtesë për ta riparuar – një faturë e dyfishtë për taksapaguesit.
• Sheshi “Valmi” i qytetit (një tjetër projekt lokal) iu besua po kësaj kompanie për 62 milionë lekë .
• Në sektorin e ujësjellësit, “Bajrami N.” mori kontratën për instalimin e teknologjive të reja në stacionet e pompimit Mengël-Samorri-Godoleshi (sistemi i furnizimit me ujë për disa zona rurale), me vlerë 56 milionë lekë . Këtë tender e zhvilloi Ndërmarrja Ujësjellës-Kanalizime Elbasan, atëkohë e drejtuar pikërisht nga Luan Tabaku, dhe firma e Bajramit ishte oferta e vetme në garë, duke kërkuar 97% të fondit limit – një tjetër “rastësi” tipike .

Skema e fitoreve pa konkurrencë apo me konkurrentë fasadë përsëritet edhe përtej Elbasanit. Në Bashkinë Librazhd, kompania e Bajramit ka fituar 18 tendera me vlerë totale rreth 3 milionë euro , kryesisht për rrugë e projekte infrastrukturore rurale (p.sh. rehabilitimi i rrugëve në fshatrat Spathar e Kokrevë, secili nga 83 milionë lekë ). Në Belsh fitoi tenderin për banesa sociale (37 milionë lekë), në Peqin rikonstruksionin e rrugës së fshatit Trash (38 milionë lekë), në Rrogozhinë rindërtimin e shkollës “Qamil Gjuzi” (137 milionë lekë) – një shtrirje gjeografike që provon se “Bajrami N.” ishte i kudogjendur në projektet publike nga jugu në veri, shpesh në bashkëpunim me firma të tjera vendase.

Edhe në qytetet e mëdha nuk mungojnë gjurmët e kësaj kompanie: Në Durrës, në vitin 2021, një konsorcium i përbërë nga “Bajrami N.” dhe kompania e njohur “Fusha” shpk fitoi tenderin 332 milionë lekë për rehabilitimin e sheshit publik pranë Mauzoleumit – duke skualifikuar të gjithë ofertuesit e tjerë pa shumë shpjegime . Në Tiranë, firma e Bajramit u shpall fituese në një procedurë bashkë me kompaninë “Colombo” për rikonstruksionin e shkollës 9-vjeçare “Shyqyri Peza” (me vlerë 146 milionë lekë) , si dhe u përfshi si nënkontraktore në projektet e rindërtimit post-tërmet (objektet në lagjen “5 Maji” Tiranë, në bashkëpunim me firmën “Zdravo”, me kontratë 446 milionë lekë) . Më herët, në 2019, “Bajrami N.” ishte pjesë e konsorciumit fitues për Unazën e Re në Tiranë, një tender i shumëpërfolur ku u shfaqën kompani fantazmë; pjesëmarrja e firmës së Bajramit në atë projekt ngriti pikëpyetje të forta, por ai i shpëtoi vëmendjes publike duke mos reaguar fare ndaj akuzave .

Si është e mundur që një firmë me kaq shumë “flamuj të kuq” të vazhdonte të triumfonte? Të dhëna nga organet ligjzbatuese tregojnë se gjatë viteve 2017-2020, në Prokurorinë e Elbasanit u depozituan 45 kallëzime penale kundër Nazif Bajramit dhe firmës “Bajrami N.”, nga biznesmenë rivalë e pronarë tokash . Ata e akuzonin për falsifikim dokumentesh, manipulim të vlerave limit dhe shkelje të procedurave në tendera – një skemë klasike favoritizmi. Por asnjë nga këto kallëzime nuk u çua deri në fund: 3 u rrëzuan në gjykatë, 27 u pushuan nga prokuroria lokale dhe 15 u mbyllën si “pa prova” . Klima e pandëshkueshmërisë e la Bajramin të paprekshëm, ndërsa fitimet e kompanisë së tij u rritën galopante (vetëm për vitin 2022 raportohet se kishte mbi 1.7 milion euro fitim para taksës nga kontratat publike) . Situata ndryshoi kur u krijua SPAK: gjatë 2021-shit nisën të depozitohen ankimime të reja tek Prokuroria e Posaçme për tenderat e dyshimtë që “Bajrami N.” kishte fituar në Elbasan, Librazhd, ente arsimore, shëndetësore e deri ujësjellës . Këto kallëzime ndezën dritën e kuqe në zyrat e SPAK, duke sjellë në fund aksionin e shumëpritur ligjor ndaj tij.

Mesazhet e SkyECC dhe operacioni i SPAK: Krimi i organizuar “në tendera”

SPAK ka konfirmuar se pjesë e hetimit të gjerë për rrjetin kriminal të Suel Çelës janë edhe përgjimet e siguruara nga platformat e koduara SkyECC dhe EncroChat. Telefonat e sekuestruar të anëtarëve të bandës së Elbasanit zbuluan një sërë komunikimesh të koduara, ku flitej për “lëndë”, “porosi” dhe “dergesa”, por edhe për “dokumente”, “pagesa” dhe “lidhje” në institucione . Duke deshifruar këto mesazhe, hetuesit kuptuan se grupi i Suel Çelës kishte ngritur tentakulat përtej trafikut të drogës, duke depërtuar në fusha të korrupsionit. Sipas burimeve konfidenciale, emri i Nazif Bajramit doli gjatë këtyre përgjimeve, si personi që mundësonte favoret tek “të fortët” e Elbasanit . Mesazhet e kapura sugjeronin takime të koduara, ndarje parash dhe garanci se “një punë do kryhej”. Këto informacione shtynë prokurorët Dumani e Mara të urdhërojnë aksionin urgjent para se provat të fshiheshin.

Më 10 prill 2025, agjentët e BKH-së, të shoqëruar nga forcat speciale të policisë, bastisën paralelisht 4 banesa private dhe një zyrë biznesi në Elbasan . Sipas burimeve,  kontrollet u kryen në shtëpinë dhe ambientet e punës së Nazif Bajramit, në shtëpinë e Mariglen Çokut dhe atë të Luan Tabakut . Në çdo vendndodhje u gjetën prova konkrete – kasaforta me dokumente financiare, kopje kontratash, aparate celular të enkriptuar – të cilat u sekuestruan me vendim gjykate . Operacioni u mbajt i fshehtë deri në momentin e zbatimit; ndërhyrja e befasishme e SPAK la të shtangur jo vetëm të dyshuarit, por edhe opinionin publik vendor, për shkak se emrat e tyre kishin kohë që përmendeshin me zë të ulët, por askush s’kishte guxuar t’i prekte.

Ky aksion u pasua me tërmet politik: opozita akuzoi se “policia nuk guxoi të kontrollonte tregun agro-ushqimor të familjes Çela” (biznesin e Petrit Çelës, babait të Suelit) duke aluduar për urdhra nga lart për ta mbrojtur atë aktivitet. Kandidati i opozitës Belind Këlliçi deklaroi se “policia e Ramës refuzoi urdhrin e SPAK për të bastisur bazën e bandës” . Mirëpo SPAK dhe Policia e Shtetit reaguan menjëherë, duke e quajtur këtë sajim politik: “Nuk ka pasur asnjë urdhër për kontroll në tregun e Suel Çelës; të gjitha vendimet e gjykatës për kontrolle në zyrat e biznesmenëve të lidhur me Suel Çelën janë zbatuar” . Policia e Shtetit madje lëshoi një deklaratë të ashpër ku shprehej “indinjata e thellë ndaj përpjekjeve për të përbaltur punën e saj” dhe siguronte publikun se “çdo punonjës policie që shkel ligjin dhe bëhet palë me paligjshmërinë do të marrë ndëshkimin e merituar” . Pavarësisht zhurmës politike, një gjë është e qartë: SPAK ka konfirmuar se policia lokale bashkëpunoi plotësisht në operacion dhe se goditja ndaj rrjetit në Elbasan po vijon pa u ndikuar nga fushata zgjedhore.

Në pranga ende nuk ka persona (hetimi është në fazë mbledhjeje provash), por masat shtrënguese janë vendosur: mësohet se Bajrami, Çoku dhe Tabaku janë marrë në pyetje dhe u është komunikuar statusi “nën hetim”, ndërsa pasuritë e tyre mund t’i nënshtrohen sekuestrove preventive nëse konfirmohen akuzat e pastrimit të parave. Ndërkohë, Suel Çela vazhdon në arrati – i shumëkërkuar për vepra të tjera të rënda – por goditja e rrjetit të tij ekonomik pritet ta izolojë financiarisht. Nëse provat e SkyECC do të mbajnë në gjyq, kjo mund të jetë hera e parë që në Shqipëri zbulohet kaq qartë martesa e krimit të organizuar me korrupsionin publik, një fenomen i përfolur prej vitesh por i rrallë në dënime.

Shantazhi 7 milionë euro: Kur bandat i diktojnë tenderat shtetit

Një episod tronditës, që e lidh drejtpërdrejt biznesin e Bajramit me bandën e Suel Çelës, doli në dritë në fillim të vitit 2024. Bëhet fjalë për një tender kolosal prej 7 milionë eurosh në Universitetin “Aleksandër Xhuvani” të Elbasanit. Në tetor 2023, universiteti hapi garën për ndërtimin e godinës së re të Fakultetit të Shkencave Mjekësore Teknike, me fond limit 738 milionë lekë . Morën pjesë 10 kompani e bashkime, dhe “Bajrami N.” ofroi vlerën më të lartë – 676.8 milionë lekë , pra në kufijtë e fondit. Komisioni i Vlerësimit të Ofertave në Universitet, i kryesuar nga administratori i universitetit, konstatoi parregullsi dhe skualifikoi të gjitha ofertat pa shpallur fitues. Por kjo vendimmarrje e ligjshme u pasua menjëherë nga kërcënime mafioze.

Sipas një investigimi të publikuar nga INA Media, administratori (i identifikuar me inicialet E.H.) u kërcënua fizikisht e psikologjikisht që ta riliste “Bajrami N.” fituese të atij tenderi miliona-eurosh . Bujar (Marsel) Shega, një emër i njohur në dosjet e policisë si financier dhe “krahu i djathtë” i Suel Çelës, është personi që dyshohet se i doli zot interesit të Bajramit. Në informacionet e Shërbimit Informativ Shtetëror thuhet se Shega i kërkoi administratorit “ta rregullonte punën” ose ndryshe do të kishte pasoja . Shega – vetë i skeduar për trafik droge dhe i afërt me Suel Çelën – u aktivizua sapo firma e Bajramit mbeti pa fituar tenderin. Kërcënimi ishte i qartë: ose “Bajrami N.” fiton, ose jeta e zyrtarit rrezikohet. Madje, të dhënat e sistemit TIMS tregojnë se Bujar Shega dhe Nazif Bajrami kanë udhëtuar së bashku jashtë vendit (më 19 shkurt 2024 drejt Maqedonisë së Veriut) , duke provuar miqësinë e tyre përtej biznesit.

Ky skandal i paprecedent alarmoi autoritetet qendrore. Komisioni i Prokurimit Publik (KPP), pas ankesave nga dy kompani konkurruese, urdhëroi që tenderi i godinës së universitetit të anulohej dhe të rihapet nga e para . Praktikisht, u pranua se vlerësimi i parë kishte rënë pre e shantazhit kriminal. Rasti tregoi se bandat mundohen të kontrollojnë jo vetëm zgjedhjet, por edhe tenderat publikë – siç e paralajmëronte opozita – dhe se lidhja Bajrami–Çela nuk është thjesht teorike, por e konkretizuar me veprime brutale. Ironikisht, në këtë histori, krimi i organizuar u përball me integritetin e një zyrtari civil që guxoi t’u prishë planet, dhe reagoi me të vetmin mjet që di: dhunën. Por po kaq domethënës është fakti se pas Shegës e Çelës fshihej pikërisht firma “e nderuar” e tenderave, e cila në publik reklamohej si histori suksesi, ndërsa pas kuintave thërriste banditët kur i rrezikohej përfitimi.

Roli i prokurorëve Dumani dhe Mara: Goditje në zemër të korrupsionit

Emrat e Altin Dumanit dhe Vladimir Marës – dy prokurorë të spikatur të SPAK – lidhen ngushtë me këtë çështje, jo vetëm sepse ata firmosën urdhrat e kontrolleve, por sepse rasti Bajrami-N/Suel Çela prek një prioritet kombëtar: ndërprerjen e lidhjes midis krimit dhe qeverisjes. Altin Dumani (një nga drejtuesit e SPAK) dhe Vladimir Mara kanë hetuar me sukses edhe dosje të tjera të bujshme në Elbasan (p.sh. vrasjet e bujshme të viteve 2020–2022 dhe përballjen me bandat Çapja e Çela). Tani, ata po zbardhin dimensionin ekonomik të këtyre bandave, duke ndjekur rrugën e parave. Në këtë hetim, Dumani dhe Mara kanë përdorur një qasje të integruar: trupat speciale financiare të SPAK kanë marrë në shqyrtim çdo kontratë të dyshimtë të “Bajrami N.”, duke bashkëpunuar edhe me Drejtorinë e Parandalimit të Pastrimit të Parave dhe auditët e brendshëm në institucionet që kanë dhënë tenderat. Gjithashtu, prokurorët kanë kërkuar dhe shfrytëzuar informacion nga partnerët ndërkombëtarë: burime konfirmojnë se autoritetet belge dhe holandeze kanë sjellë në Tiranë të dhëna nga dekriptimi i SkyECC, që ndihmojnë në ngritjen e akuzës .

I gjithë ky operacion tregon se SPAK po synon të godasë “peshqit e mëdhenj” jo vetëm në politikë, por edhe në fijet okulte që lidhin botën e krimit me paratë publike. “Rasti Elbasani” është një provë gjenerale: nëse Dumani dhe Mara arrijnë të çojnë para drejtësisë këtë dosje, duke provuar se si tenderat u kthyen në “bankomat” për mafien, atëherë krijohet precedent për pastrimin e administratës nga korrupsioni i lidhur me krimin. Ky është një mesazh i fortë edhe për zyrtarët e tjerë publikë: askush s’është i paprekshëm nëse ka vënë firmën në kontrata të manipuluara me bandat, qoftë ky drejtor uji, kryebashkiak apo ministër.

“Pushteti i lidhur me krimin”: Zyrtarët nën lupën e hetimit

Ndërsa fokus i menjëhershëm i SPAK-ut janë biznesmeni Bajrami dhe ortakët e tij kriminalë, hetimi po shtrihet natyrshëm edhe te zyrtarët publikë që mundësuan këtë skemë shumëmilionëshe.

Së pari, vetë Luan Tabaku – si drejtues i ujësjellësit – pritet të japë llogari se si kompania e Bajramit fitoi tenderin e ujësjellësit Bradashesh pa garë dhe me ofertë maksimaliste . A është Tabaku thjesht neglizhent, apo ka pasur urdhra nga lart për ta favorizuar firmën “e familjes” në bashki? Materialet e sekuestruara në banesën e tij pritet të zbulojnë nëse ai komunikonte me Bajramin apo të tjerë për këtë çështje.

Së dyti, Bashkia e Elbasanit dhe drejtuesit e saj – të kaluar e të tashëm – nuk mund të shmangen nga përgjegjësia. Ish-kryetari legjendar Qazim Sejdini (i njohur për lidhje të ngushta me klane lokale) u përfol se i kishte dhënë “dorë të lirë” Bajramit të bënte ligjin me tenderat e qytetit. Emri i vajzës së Sejdinit, Imelda, madje figuroi në një listë personash nën hetim financiar në Elbasan, së bashku me emra të tjerë të lidhur me Suel Çelën . Pasuesi i Sejdinit, Gledian Llatja, po ashtu ka firmosur kontrata me “Bajrami N.”. Një detaj domethënës: në tenderin e rehabilitimit të përroit Zaranika (153 milionë lekë fond, fituar nga “Bajrami N.” me 104 milionë lekë) – kryebashkiaku Llatja nuk e firmosi vetë kontratën, por ia delegoi nënkryetarit Asim Sula, me gjasë për t’i shpëtuar syve të publikut konfliktin e interesit (duke qenë se Anduena Bajrami sapo ishte larguar nga posti i nënkryetares) . Ky veprim tregon se në bashki e dinin problemin, por zgjodhën ta maskojnë me një truk administrativ sesa ta ndalnin favorizimin. Tani pyetja është: a do të hetojë SPAK edhe ish-zyrtarë si Sejdini, Llatja apo vartës të tyre për shpërdorim detyre? Nëse dokumentet provojnë se tenderat u manipuluan qëllimisht, atëherë po – akuza e “korrupsionit pasiv” mund t’i trokasë kujtdo zyrtari firmëtar.

Së treti, niveli qendror: deri tani, nuk ka indicie të qarta që ministrat apo zyrtarët e lartë të kenë qenë drejtpërdrejt pjesë e kësaj skeme. Megjithatë, disa projekte ku “Bajrami N.” ishte i përfshirë (si Unaza e Re e Tiranës apo tenderë të rindërtimit pas tërmetit) kanë qenë nën mbikëqyrjen e ministrive përkatëse. SPAK mund të zgjerojë hetimin, nëse gjenden prova se funksionarë qendrorë kanë favorizuar në mënyrë të paligjshme këtë kompani në shkëmbim ryshfeti. Kujtojmë se Bujar Shega – i cili kërcënoi për tenderin e universitetit – është quajtur nga media si “truri financiar” i bandës së Suel Çelës , që do të thotë se ai mund të ketë pasur kontakte jo vetëm me Bajramin, por edhe me njerëz në pushtet që i garantonin mbështetje. Hetimi pasuror tashmë ka nisur: pasuritë dhe transaksionet e 67 personave të lidhur me Suel Çelën (përfshirë Nazif e Anduena Bajramin, familjarë të Sejdinit etj.) po skanohen imtësisht nga SPAK dhe Drejtoria e Tatimeve .

Nga ana tjetër, shoqëria civile dhe media kanë kohë që ngrijnë zërin për kapjen e shtetit nga krimi. Investigime nga Publik Media, BIRN, INA Media, Ora News e të tjerë kanë dokumentuar me fakte abuzimet e njëpasnjëshme të “Bajrami N.” dhe indiferencën e autoriteteve vendore. Për vite me radhë, Elbasani u bë sinonim i pandëshkueshmërisë, ku trafikantët ndërtonin pallate e merrnin tendera, ndërsa qytetarët e ndershëm jetonin nën frikë. Tani, më në fund, duket se diçka po lëviz. “Nuk mund të ketë dy Shqipëri: një të bandave e një të qytetarëve”, tha një zyrtar i SPAK jashtë kamerave. “Bandat e Elbasanit u pasuruan me taksat tona, kjo duhet të marrë fund” – shtoi ai.

Rasti i hetimit ndaj kompanisë “Bajrami N.” dhe lidhjeve të saj me bandën e Suel Çelës është një kryqëzim domethënës i dy prej plagëve më të mëdha të Shqipërisë: krimit të organizuar dhe korrupsionit shtetëror.
Elbasani, i bërë i famshëm nga përplasjet me armë, vrasjet mafioze e “të fortët” lokalë, tani del në dritë edhe si shembulli se si krimi infiltroi financat publike. Nëse SPAK arrin të provojë akuzat e ngritura, kjo dosje do të hyjë në histori si një ndër goditjet më të mëdha ndaj “kapjes së shtetit” nga elementë kriminalë.

Por përtej Elbasanit, mesazhi shkon në çdo qytet: Shikoni tenderat e dyshimtë rreth jush, pas tyre mund të fshihet një Suel Çela me kostum dhe kollare. Kur një kompani fiton papushim me oferta minimale, kur konkurrentët përjashtohen pa arsye, kur punimet shkatërrohen e rikontraktohen sërish – dijeni se aty paraja po del nga xhepat tuaj dhe po hyn në arkat e krimit. SPAK po jep shpresë se kjo lojë mund të prishet. Ndoshta jo menjëherë dhe jo pa dhimbje, por dikush më në fund po i vë emra konkretë këtij fenomeni.

Familja Bajrami dhe klani Çela e kanë konsideruar veten të paprekshëm për një kohë të gjatë. Ata i shpëtuan drejtësisë vendore, blenë heshtjen e shumëkujt dhe u pasuruan duke vjedhur nga i njëjti qytet që terrorizonin. Tani, më në fund, po i zë drita e së vërtetës. Publiku pret me padurim që ky hetim i SPAK të shkojë deri në fund dhe të pastrojë llumin që ka mbytur Elbasanin dhe jo vetëm. Nëse “bosi” i tenderave Nafiz Bajrami dhe kreu i bandës Suel Çela përfundojnë bashkë pas hekurave, do të jetë fitore e trefishtë: për drejtësinë, për ekonominë e shëndetshme dhe për besimin e njerëzve se ligji mund t’i prekë edhe “të paprekshmit”.