Më 11 shkurt 2025, qeveria shqiptare emetoi Eurobondin e saj të gjashtë në Bursën e Londrës, duke marrë një kredi prej 650 milionë eurosh me afat shlyerjeje deri në vitin 2035. Ky Eurobond është pjesë e strategjisë së qeverisë për financimin e shpenzimeve publike, mbulimin e borxheve të mëparshme dhe ruajtjen e stabilitetit financiar.

Megjithatë, ky hap ngre një sërë shqetësimesh mbi barrën e borxhit publik, menaxhimin e financave shtetërore dhe ndikimin e kostove të interesit në ekonominë shqiptare. Për më tepër, konfiskimi i 15% të shumës së Eurobondit për shlyerjen e kësteve të pashlyera tregon se Shqipëria po operon me një deficit të lartë dhe me mungesë të seriozitetit në menaxhimin e borxhit publik.

1. Struktura e marrëveshjes dhe kostoja e borxhit

Eurobondi i 6-të u sigurua me një normë interesi prej 5%, më e ulët se norma e tregut (5.5%). Në pamje të parë, kjo mund të duket një arritje pozitive, por realiteti është ndryshe. Në bursat ndërkombëtare, normat e interesit reflektojnë rrezikun financiar dhe stabilitetin makroekonomik të vendit. Kjo do të thotë se Shqipëria, për të siguruar këtë financim, ka përdorur ndërmjetës të fuqishëm dhe garanci shtesë, të cilat kanë ardhur me një kosto të fshehur.

Për shembull:
• Tony Blair ka vepruar si sekser i marrëveshjes dhe ka përfituar një komision prej 2% (13 milionë euro).
• 500 mijë euro janë paguar për një grup ekspertësh të lidhur me qeverinë, për përgatitjen e dokumentacionit.
• 97.5 milionë euro janë mbajtur menjëherë për shlyerjen e kësteve të pashlyera të Eurobondeve të mëparshme.

Këto shifra tregojnë se një pjesë e konsiderueshme e këtij borxhi nuk do të përfundojë në investime produktive, por do të përdoret për shlyerje borxhesh të mëparshme dhe pagesa të ndërmjetësve, duke rënduar edhe më shumë situatën fiskale të vendit.

2. Efektet në Ekonomi: Rritja e borxhit dhe mungesa e stabilitetit financiar

Shqipëria aktualisht përballet me një nivel alarmant të borxhit publik, që sipas raportimeve të fundit të Ministrisë së Financave, ka kaluar 82% të PBB-së. Marrja e një borxhi të ri prej 650 milionë eurosh rrit më tej këtë tregues, duke e bërë më të vështirë shlyerjen e detyrimeve në të ardhmen.

Problemet kryesore që lindin nga ky borxh janë:
1. Shlyerja e borxhit me borxh të ri – Qeveria shqiptare duket se po mbështetet në një strategji të rrezikshme të rishpërndarjes së borxhit, në vend që të gjenerojë të ardhura të reja përmes rritjes ekonomike dhe reformave strukturore.
2. Mungesa e transparencës në përdorimin e fondeve – Përveç shlyerjes së borxheve të mëparshme, qeveria ka planifikuar përdorimin e këtij financimi edhe për fondet e pensioneve dhe likuiditetet e brendshme, duke krijuar një varësi të madhe nga huamarrja.
3. Normat e interesit dhe kostoja afatgjatë – Edhe pse ky Eurobond është marrë me një normë më të ulët se ajo e tregut, rritja e normave globale të interesit mund ta bëjë këtë borxh edhe më të kushtueshëm në vitet e ardhshme.

3. Rreziku i humbjes së kredibilitetit në Tregjet Ndërkombëtare

Një aspekt tjetër kritik i kësaj marrëveshjeje është fakti se Bursa e Londrës ka konfiskuar 15% të shumës së borxhit për të shlyer detyrime të pashlyera të qeverisë shqiptare. Kjo është një masë që zakonisht zbatohet ndaj vendeve me rrezik të lartë falimenti, duke dëmtuar imazhin e Shqipërisë në tregjet financiare.

Në të ardhmen, kjo mund të ketë pasoja serioze:
• Shqipëria mund të përballet me norma më të larta interesi nëse kërkon një Eurobond të ri.
• Mund të humbasë besueshmërinë financiare, duke pasur vështirësi në sigurimin e investimeve të huaja.
• Rritja e barrës së borxhit do të bëjë që një pjesë më e madhe e buxhetit të shtetit të shkojë për pagesat e interesave, në vend që të përdoret për investime publike.

4. Efektet sociale dhe politike të marrjes së borxhit

Ky Eurobond është justifikuar nga qeveria si një mjet për sigurimin e fondeve për pensionet, investimet publike dhe pagesat e borxheve të jashtme. Megjithatë, mungesa e fondeve për pensionistët për muajin shkurt dhe varësia nga huamarrja për të kryer shpenzime thelbësore, tregon se buxheti i shtetit nuk është i qëndrueshëm.

Një qeveri që nuk mund të mbulojë detyrimet e veta pa marrë borxh, është një sinjal i qartë i një ekonomie të brishtë dhe një modeli financiar të paqëndrueshëm.

A është ky Eurobond një zgjidhje apo një kurth financiar?

Duke analizuar të gjithë faktorët, bëhet e qartë se Eurobondi i 6-të është më shumë një strategji emergjente për të mbuluar problemet financiare të qeverisë, sesa një plan për zhvillimin ekonomik të vendit.

🔴 Problemet kryesore të kësaj huamarrjeje janë:
• Rritja e borxhit publik në nivele të rrezikshme.
• Përdorimi i borxhit për të shlyer borxhe të mëparshme, duke krijuar një cikël të pafundëm të detyrimeve financiare.
• Mungesa e transparencës në menaxhimin e fondeve dhe kostot e larta të ndërmjetësve.
• Dobësimi i kredibilitetit të Shqipërisë në tregjet financiare ndërkombëtare.

Nëse qeveria nuk ndërmerr masa për uljen e borxhit dhe reformimin e financave publike, Shqipëria mund të përballet me një krizë të rëndë financiare në të ardhmen, duke rrezikuar mirëqenien ekonomike të qytetarëve të saj.

🔺 Zgjidhja e vetme afatgjatë është përqendrimi në politika që rrisin të ardhurat shtetërore përmes investimeve produktive dhe reformave strukturore, në vend që të mbështetemi te huamarrjet e vazhdueshme nga tregjet ndërkombëtare.