Dr. Azis Jata
Sektori i ndërtimit në Shqipëri është kthyer në arenën kryesore për pastrimin e parave të krimit të organizuar dhe korrupsionit. Kjo nuk është më thjesht një aludim, por një realitet i njohur dhe i përhapur, për të cilin SPAK (Struktura e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar) ka dijeni të plotë. Mungesa e veprimeve konkrete nga kjo strukturë dhe nga organet e tjera ligjzbatuese ngre pyetje të mëdha për integritetin dhe efektivitetin e drejtësisë shqiptare.
Sektori i ndërtimit: Pika ku bashkohen krimi dhe korrupsioni
Ndërtimi është kthyer në një prej sektorëve ekonomikë më të mëdhenj në vend, duke mbështetur një ekonomi që duket më shumë si një fasadë sesa një strukturë reale dhe e qëndrueshme. Shifra të mëdha parash të përfituara nga korrupsioni dhe aktivitetet kriminale po kalojnë përmes këtij sektori, duke e përdorur atë si një mekanizëm për t’i dhënë pamje legale këtyre fondeve.
Por çfarë po bën SPAK në këtë drejtim? Megjithëse e informuar për lidhjet e ndërtimit me krimin e organizuar, kjo strukturë vazhdon të tregohet e pavendosur. Rastet e hetimeve të thelluara dhe të ndjekjeve penale të aktorëve kryesorë në sektorin e ndërtimit janë të pakta, ose pothuajse inekzistente.
Bankat, ndihmësit e heshtur të skemës
Një aspekt tjetër kritik është roli i sistemit bankar, i cili duket se është kthyer në një mekanizëm që legjitimon paratë e pista. Bankat, të cilat duhet të jenë institucionet më të besueshme për kontrollin financiar, shpesh veprojnë si urë lidhëse për transferimin e fondeve të dyshimta nga burime të paligjshme në projekte ndërtimi.
Analiza e fundit e një drejtuesi të sektorit bankar, e cila është përhapur gjerësisht në media, tregon një lloj paniku dhe tronditjeje për situatën ekonomike në Shqipëri. Megjithatë, kjo analizë mbetet më shumë si një përpjekje për të mbuluar gjurmët sesa për të nxjerrë në pah të vërtetën. Bankat kanë pasur një rol aktiv në financimin e projekteve ndërtimore të dyshimta, duke u bërë pjesë e problemit dhe jo e zgjidhjes.
SPAK dhe lufta e nëndheshme
Në dukje, SPAK ka filluar të përqendrohet në disa çështje të profilit të lartë, por rezultati mbetet i paqartë. Hetimet në sektorin e ndërtimit janë të kufizuara, ndërsa akuzat për korrupsion dhe pastrim parash janë shpesh të mjegullta dhe pa ndonjë ndjekje konkrete. Kjo mungesë veprimi shton dyshimet për një “luftë të nëndheshme” mes institucioneve të drejtësisë dhe interesave të fuqishme të sektorit të ndërtimit.
Një ekonomi e rreme dhe pasoja shkatërruese
Pastrimi i parave në ndërtim nuk është vetëm një problem ligjor, por edhe një kërcënim serioz për stabilitetin ekonomik të vendit. Duke injektuar para të pista në ekonomi, krijohet një rritje artificiale e sektorit, që çon në:
•Mbivlerësimin e tregut të pasurive të paluajtshme, duke e bërë të pamundur për qytetarët e zakonshëm të përballojnë çmimet e banesave.
•Frenimin e investimeve reale nga bizneset që ndjekin rregullat e ligjit.
•Rritjen e varësisë së ekonomisë nga burime kriminale, që përkeqëson imazhin e Shqipërisë në arenën ndërkombëtare.
Zgjidhja që mungon
Për të luftuar këtë fenomen, SPAK duhet të:
1.Fillojë hetime serioze dhe të thelluara në sektorin e ndërtimit, duke shënjestruar kompanitë që dyshohen për pastrim parash.
2.Zgjerojë bashkëpunimin me autoritetet bankare për të ndjekur rrugëtimin e parave të dyshimta.
3.Sigurojë transparencë dhe raportim të rregullt për progresin e çështjeve të ndjekura, duke ndërtuar besimin e publikut.
Pa këto hapa, lufta kundër korrupsionit dhe krimit të organizuar do të mbetet thjesht një slogan i pambështetur nga veprime konkrete. Shqipëria nuk mund të mbështetet në një ekonomi fasadë, të ndërtuar mbi themelet e paligjshmërisë dhe paaftësisë institucionale. SPAK dhe institucionet e tjera kanë përgjegjësinë të ndërpresin këtë cikël shkatërrues dhe të rikthejnë sundimin e ligjit në zemër të ekonomisë shqiptare.
