Zhvillimi Urbanistik dhe Prona të Lakmuara në Jug: Rasti i Kompleksit “Nukli 2” në Jalë
JALË
Zhvillimi urbanistik në Shqipëri vijon me ritme të vrullshme, i udhëhequr nga leje ndërtimi që i hapin rrugë projekteve të mëdha turistike e rezidenciale, veçanërisht në zonat bregdetare më të lakmuara të vendit. Nën petkun e investimeve strategjike dhe zhvillimit të turizmit, shumë prej këtyre projekteve mbeten të paqartë në aspektin e transparencës së pronësisë, marrëdhënieve me pushtetin dhe ndikimit mjedisor.
Një prej këtyre rasteve është ai i kompleksit të ri turistik që po projektohet në Jalë nga shoqëria “Soleil and Sea” sh.p.k. Ky subjekt privat ka marrë miratimin për ndërtimin e një strukture të madhe që përfshin një kompleks hotelerie dhe shërbimesh të integruara, me emrin “Nukli 2”. Projekti do të ngrihet mbi një sipërfaqe prej 220 mijë metrash katrorë në një nga segmentet më të paprekura të bregdetit jugor.
Pronarë në letër, por jo në realitet
Në dokumentacionin zyrtar, shoqëria “Soleil and Sea” rezulton në pronësi të Endri Mingollarit dhe Ardit Bajraktarit. Megjithatë, burime të besueshme dhe të dhëna të siguruara nga investigimi tregojnë se pas kompanisë qëndron realisht biznesmeni Alban Xhillari, një emër i njohur në qarqet e ndërtimit dhe zhvillimit të pronave në bregdet.
Përmes një skeme pronësie të kamufluar, Xhillari duket se ka siguruar kontroll të plotë mbi projektin, duke shmangur ekspozimin e drejtpërdrejtë publik dhe duke përdorur persona të tretë si “pronarë në letër”. Kjo praktikë është gjithnjë e më e përhapur në projektet me vlerë të lartë financiare dhe territoriale, për të shmangur hetimet mbi konfliktin e interesit apo burimin e fondeve.
Terren publik apo privatizim i heshtur?
Përfitimi i një sipërfaqeje kaq të madhe në Jalë ka ngjallur dyshime mbi mënyrën se si është transferuar prona në duart e kompanisë. Zona në fjalë, dikur e konsideruar pjesë e pasurisë publike, tashmë po përgatitet për t’u kthyer në një destinacion luksoz turistik. Ende nuk është bërë publike nëse procedurat e ndjekura për tjetërsimin e kësaj prone janë në përputhje me ligjin, apo nëse janë shkelur dispozitat që mbrojnë territorin dhe interesin publik.
Përfitime të dyshimta dhe lidhje me pushtetin lokal
Sipas burimeve lokale, projekti i “Nukli 2” është miratuar me procedura të përshpejtuara, me një mbështetje të heshtur nga pushteti vendor dhe strukturat përkatëse që merren me dhënien e lejeve të ndërtimit. Dyshimet për ndërhyrje politike dhe klientelizëm janë shtuar, sidomos kur bëhet fjalë për investime të kësaj përmase në një zonë me potencial të lartë ekonomik dhe turistik.
Ndikimi mjedisor i panjohur
Një tjetër pikë e errët në këtë proces është mungesa e një vlerësimi transparent të ndikimit në mjedis (VNM). Deri më tani, nuk është publikuar asnjë raport i detajuar mbi ndikimin e ndërtimit të kompleksit në ekosistemin e Jalës, në biodiversitetin bregdetar apo në aksesin publik në plazh. Kjo mungesë e informacionit ngre shqetësime serioze për mbrojtjen e trashëgimisë natyrore dhe për të drejtën e qytetarëve për të shijuar bregdetin pa barriera të ndërtuara artificialisht.
