Numri i të punësuarve në Shqipëri ka pësuar një rënie të ndjeshme prej 13.1% gjatë vitit 2024, sipas të dhënave të publikuara nga Ministria e Financave në Kuadrin Makroekonomik dhe Fiskal 2026-2028. Këto shifra, të cilat vijnë në mungesë të të dhënave të përditësuara nga INSTAT – për shkak të procesit të integrimit të rezultateve të Censit 2023 në Anketën e Forcës së Punës – hedhin dritë mbi sfidat e tregut të punës në vend.
Shkaqet e rënies së punësimit
Një nga faktorët kryesorë që ka ndikuar në këtë tendencë negative është përkeqësimi i kushteve në disa sektorë kyç të ekonomisë. Veçanërisht, industria e prodhimit të veshjeve dhe këpucëve ka përjetuar një goditje të fortë si rezultat i rënies së kursit të euros dhe uljes së kërkesës nga jashtë. Këto zhvillime kanë sjellë mbylljen e një sërë biznesesh në këtë sektor, duke ndikuar drejtpërdrejt në rritjen e papunësisë.
Nga ana tjetër, faktorët demografikë vijojnë të ushtrojnë presion mbi tregun e punës. Migrimi i lartë dhe plakja e popullsisë po krijojnë një mungesë të fuqisë punëtore në disa segmente të ekonomisë, duke kufizuar potencialin e punësimit në periudhën afatmesme.
Perspektivat e punësimit për 2026-2028
Sipas Ministrisë së Financave, tendenca e rënies së punësimit pritet të ngadalësohet, por ritmet e rikuperimit mbeten të ulëta. Në Kuadrin Makroekonomik 2026-2028 parashikohet që punësimi të rritet me një mesatare modeste prej 0.1% në vit. Ky nivel mbetet i ulët krahasuar me nevojat e tregut të punës dhe synimet e zhvillimit ekonomik të vendit.
Një faktor pozitiv për ofertën e punës pritet të jetë rritja e shkallës së pjesëmarrjes në forcat e punës, ndërsa faktorët negativë demografikë do të vazhdojnë të ushtrojnë presion në rënien e numrit të përgjithshëm të të punësuarve.
Në aspektin sektorial, rritja e punësimit pritet të orientohet kryesisht drejt turizmit dhe ndërtimit, të cilët kanë qenë sektorët kryesorë të rritjes ekonomike në vitet e fundit. Megjithatë, sfida mbetet përqendrimi i punësimit në sektorë me produktivitet të lartë dhe paga konkurruese.
Sfida Kryesore: Cilësia dhe struktura e tregut të punës
Një ndër problemet më të mëdha që vazhdon të karakterizojë tregun e punës në Shqipëri është niveli i lartë i informalitetit dhe përqendrimi në sektorë që ofrojnë paga relativisht të ulëta.
Gjithashtu, papunësia tek të rinjtë mbetet në nivele të larta, ndërsa pjesëmarrja e grave në forcën e punës është ende e ulët krahasuar me mesataren e vendeve të tjera të rajonit. Një tjetër sfidë është hendeku midis sistemit arsimor dhe nevojave të tregut të punës. Çdo vit, mijëra të rinj diplomohen në fusha që nuk kanë përputhje me kërkesën e tregut, duke krijuar një disbalancë të theksuar midis ofertës dhe kërkesës për punë.
Në kushtet aktuale, qeveria duhet të adresojë një sërë reformash për të përmirësuar tregun e punës dhe për të nxitur rritjen e punësimit në sektorë më produktivë. Këto reforma duhet të përfshijnë:
• Politika më efektive për integrimin e fuqisë punëtore në treg
• Përmirësimin e cilësisë së arsimit dhe përshtatjen e tij me nevojat e ekonomisë
• Lehtësimin e kushteve për bizneset që krijojnë vende pune të qëndrueshme
• Rritjen e transparencës dhe formalizimit të tregut të punës
Ndërsa e ardhmja afatshkurtër mbetet sfiduese, investimi në rritjen e produktivitetit dhe përmirësimi i mjedisit të punës mund të ndihmojnë në krijimin e një tregu pune më të qëndrueshëm dhe më të favorshëm për zhvillimin ekonomik të vendit.
