Rrugë të ‘arta’ me cilësi skandaloze
Një raport tronditës i OECD-së (Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik) i publikuar më 16 qershor 2025, i cilëson rrugët në Shqipëri si më të shtrenjtat dhe më të këqijat në rajon. Ky vlerësim rrënon përfundimisht propagandën qeveritare për “investime strategjike” dhe hedh dritë mbi një nga sektorët më të korruptuar: ndërtimi i infrastrukturës rrugore.
Për vite me radhë, shqiptarët janë ushqyer me premtime për “rrugë europiane”, “autostrada moderne” dhe “korridore zhvillimi”. Por realiteti është brutal: rrugë që dëmtohen menjëherë pas përurimit, kosto që rriten trefish gjatë procesit, dhe kompani oligarkike që dominojnë tenderët publikë pa garë.
Si ndërtohen rrugët në Shqipëri: Skema klasike e zhvatjes
Në thelb të këtij kolapsi cilësor qëndrojnë disa faktorë kyç, të cilët OECD i ka vënë në pah:
- Kosto për kilometër më të larta se mesatarja europiane, ndonëse pagat dhe materialet janë më të lira se në BE;
- Mungesa e konkurrencës në tendera – shumica e kontratave i jepen një grupi të ngushtë kompanish të lidhura me qeverinë;
- Modifikime të përsëritura të kontratave, që rrisin kostot me justifikime “teknike”;
- Mungesë mbikëqyrjeje reale nga Autoriteti Rrugor Shqiptar dhe Ministria e Infrastrukturës;
- Projektim dhe zbatim me standarde të dobëta, që çojnë në amortizim të shpejtë të rrugëve dhe aksidente të shumta.
Fakte që flasin vetë
- Rruga Milot-Balldren: Një projekt që filloi me kosto 137 milionë euro për 17 km, d.m.th. mbi 8 milionë euro për kilometër, një nga më të shtrenjtat në Europë.
- Bypass-i i Fierit dhe Vlorës: U përuruan si sukses nga qeveria, por janë kthyer në makth për shoferët për shkak të dëmtimeve të shpejta dhe punimeve të papërfunduara.
- Korridori Blu: Një projekt i zbukuruar politikisht, por i vonuar, pa studim real ndikimi mjedisor dhe me kosto në rritje çdo vit.
Përfituesit janë të qartë dhe të njëjtët:
- Kompani të lidhura me emra si Pëllumb Salillari, Gener 2, Gjoka Konstruksion, Fusha shpk – që fituan tenderë pa garë dhe me kosto që kapërcejnë standardet rajonale;
- Ish-ministra dhe drejtorë të ARRSH-së, disa prej të cilëve janë nën hetim nga SPAK, për favorizim dhe shpërdorim detyre;
- Funksionarë lokalë dhe zyrtarë teknikë, që firmosin supervizime fiktive në këmbim të përfitimeve nën dorë.
Cili është çmimi i kësaj rrënimi?
- Cilësia e dobët e rrugëve sjell më shumë aksidente, më shumë viktima dhe më shumë shpenzime për mirëmbajtje;
- Kostoja për qytetarët është e shumëfishtë: taksat, akcizat, karburanti i djegur në gropat e asfaltit dhe jeta e humbur në rrugë të pasigurta;
- Shqipëria humb pikë në renditjet ndërkombëtare të transparencës dhe efikasitetit publik, duke u kthyer në shtet-model të keqmenaxhimit të infrastrukturës.
Raporti i OECD-së është aktakuza më e qartë për mënyrën se si është vjedhur Shqipëria me asfaltin si justifikim. SPAK ka nën hetim disa dosje rrugësh, por ende asnjë oligark nuk ka hyrë në burg për dëmet kolosale.
Shqipëria nuk ka nevojë për më shumë fasada asfaltike. Ka nevojë për drejtësi që ndalon vjedhjen, për transparencë në kontrata, dhe për rrugë që nuk lënë viktima pas çdo reshjeje shiu.
