Publik.al
Shqipëria është kthyer në një destinacion të parapëlqyer ndërkombëtar për turistët, por në vend që ky të jetë një rast për zhvillim të qëndrueshëm, po kthehet gjithnjë e më shumë në një garë të ethshme për të shitur bregdetin dhe peizazhet e saj më të bukura në emër të investimeve. Nga një mundësi unike për zhvillim ekonomik afatgjatë, turizmi po kthehet në një pretekst për ndërtim pa kriter.
Rritja e interesit për Shqipërinë nisi pas vitit 2016, kur krizat politike në rajone si Turqia, Egjipti dhe Maroku zhvendosën vëmendjen e operatorëve turistikë ndërkombëtarë drejt vendeve të reja, të pazbuluara, si “vendi i shqiponjave”. Pandemia shërbeu si një katalizator: në vitin 2023 vendi kaloi për herë të parë shifrën 10 milionë turistë të huaj, ndërsa në 2024 shifra arriti në 11.7 milionë.
Kjo valë turistike përktheu rritje të të ardhurave—5 miliardë euro në 2024 vetëm nga shpenzimet e të huajve, sipas Bankës së Shqipërisë. Por investimet që erdhën më pas nuk u fokusuan te përmirësimi i shërbimeve apo turizmit profesional, por te ndërtimi i rezidencave, resorteve të betonizuara dhe shitjes së pasurive të paluajtshme.
Nga Turizëm në Betonimi
Në vend të politikave të qëndrueshme, qeveria duket se ka favorizuar modelin e shpejtë të zhvillimit: ndërtim i fshatrave turistikë, shitje apartamentesh dhe reklamim si “Maldivet e Europës”. Rreth 1 miliard euro është vlera e pasurive të paluajtshme të blera nga të huajt në tre vitet e fundit. Çdo pjesë e bregdetit po shndërrohet në një projekt ndërtimi.
Airbnb është kthyer në një industri më vete, me të ardhura që në 2024 arritën 85 milionë euro. Më shumë se 24 mijë njësi banimi ofrohen në treg për pushime afatshkurtra, duke ushtruar trysni mbi qiratë afatgjata dhe duke nxitur largimin e banorëve lokalë nga zonat e tyre.
Turizmi po i jep goditjen natyrës, jo varfërisë
Megjithëse Shqipëria renditet si destinacion me çmime të ulëta, çmimet po rriten me ritme të shpejta. Kostoja mesatare ditore për një njësi me qira në gusht shkon deri në 81 euro. Por ky nuk është problemi më i madh. Rreziku më serioz qëndron në humbjen graduale të pasurisë natyrore dhe autenticitetit. Një artikull i fundit në The Telegraph përshkruan Ksamilin si një vend të mbushur me bare plazhi, ndërtime pa kriter dhe rrëmujë vizuale, që nuk ka asgjë të përbashkët me “Maldivet”.
Problemi nuk është vetëm i Jugut. Me projektin e fundit për “paketën e maleve”, e njëjta logjikë ndërtimi pritet të shtrihet edhe në Alpe dhe zonat malore, duke rrezikuar prishjen e ekuilibrave të fundit natyrorë të vendit.
Qeveria pa vizion, tregu pa frenim
Strategjia kombëtare e turizmit pranon në heshtje se projektet në shkallë të gjerë janë të varura nga kapitali privat dhe shitjet e rezidencave, ndërkohë që investitorët e vegjël e kanë thuajse të pamundur të mbijetojnë. Mungesa e infrastrukturës, menaxhimit të mbetjeve dhe fuqisë punëtore të kualifikuar bën që çdo pretendim për turizëm elitar të jetë një tjetër iluzion qeveritar për fasadë.
Në vend të një modeli të qëndrueshëm dhe afatgjatë, Shqipëria po ndjek rrugën e shkatërrimit të vetvetes për një fitim të menjëhershëm. Nëse nuk vendoset një vizion serioz për të ruajtur bukuritë natyrore, pasuria më e madhe e vendit do të kthehet në një kujtim të largët. Dhe me të do të zhduket edhe mundësia e vetme për një zhvillim real dhe të ndershëm.
Në fund, Shqipëria do të ketë pasur gjithçka për të qenë një perle turistike. Por vendosi ta shesë copë-copë, kat për kat.
Kjo grafikë ilustron se si janë ndarë investimet në sektorin e turizmit në Shqipëri gjatë viteve 2022–2024, duke treguar dominimin e qartë të ndërtimit të rezidencave dhe përdorimit për qira ditore përkundrejt turizmit të qëndrueshëm apo investimeve publi
