Landi Çela

Nga një skenë lufte mes bandave, në një model të bashkëjetesës me pushtetin lokal

Në Shqipëri ka kohë që kufiri mes shtetit dhe krimit të organizuar është bërë i padukshëm. Por askund kjo linjë nuk është fshirë aq brutalisht sa në Elbasan, një qytet që ka fituar famën e një bastioni të krimit të organizuar, ku pushteti vendor jo vetëm që nuk e lufton krimin, por i hap rrugë me vendime dhe leje që e pasurojnë edhe më tej.

Kjo nuk është thjesht një histori mbi një leje ndërtimi. Nuk është as një debat mbi planifikimin urban apo zhvillimin e sektorit bujqësor, siç përpiqen ta paraqesin zyrtarët lokalë. Kjo është një shfaqje e hapur e kapjes së shtetit, ku një treg i vetëm, një territor i rrethuar me mure të larta dhe ruajtur nga djem të rinj me xhupa të zinj, simbolizon degradimin e një sistemi që funksionon sipas ligjeve të mafies, jo të shtetit.

Në janar 2025, Këshilli Bashkiak i Elbasanit miratoi një zgjerim të tregut Agro-Ushqimor, pavarësisht se prona është në duart e Petrit Çelës, babait të Suel Çelës – një emër që për SPAK është sinonim i krimit të organizuar dhe trafikut ndërkombëtar të kokainës. Në një vend normal, prona e një individi që akuzohet për mafie do të ishte sekuestruar. Në Shqipëri, shteti jo vetëm që nuk e sekuestron, por e ndihmon të zgjerohet.

Një qytet i kthyer në pronë private të mafias

Elbasani nuk është thjesht një qytet me kriminalitet të lartë. Elbasani është një qytet që qeveriset nga krimi i organizuar, ndërsa pushteti vendor është kthyer në një shërbëtor të tij. Në tetor 2020, Prokurori i Përgjithshëm paralajmëroi se Elbasani po kthehej në një skenë lufte mes bandave. Katër vjet më vonë, SPAK e konfirmoi këtë, duke zbuluar se Suel Çela dhe organizata e tij kriminale kishin kthyer tregun agro-ushqimor në bazën e tyre të operacioneve, një territor të paprekshëm ku planifikoheshin atentate dhe shpërndaheshin urdhra kriminalë.

Kur policia dhe drejtësia dështojnë, çfarë ndodh? Krimi nuk fshihet, nuk trembet. Përkundrazi, bëhet më i fortë, më arrogant dhe më i pandalshëm. Kur SPAK e shpalli në kërkim për herë të dytë Suel Çelën në nëntor 2024, ai nuk u zhduk nga skena publike – thjesht bëri një hap pas për t’ia lënë lojën të tjerëve. Dhe kush janë “të tjerët”? Pikërisht ata që vendosin për fatin e qytetit nga Këshilli Bashkiak.

Socialistët, të kapur nga mafia

Për një moment, le të pranojmë argumentin e kryebashkiakut të Elbasanit, Gledian Llatja, i cili e quan lejen “një procedurë standarde”. Atëherë, a mund të na thotë Llatja pse procedurat standarde të shtetit shqiptar çojnë gjithmonë në favorizimin e krimit të organizuar?

Si ka mundësi që leja për zgjerimin e tregut miratohet për një biznes të lidhur me një person të shpallur në kërkim ndërkombëtar për trafik droge? Si ka mundësi që ky subjekt vazhdon të marrë leje dhe fonde publike ndërkohë që liderët e tij kërkohen për pastrim parash dhe korrupsion?

Përgjigjja është e thjeshtë: në Elbasan, krimi nuk ka nevojë të blejë pushtetin – ai është pushteti. Socialistët në Këshillin Bashkiak nuk janë votuar për të mbrojtur interesat e qytetarëve, por për të vulosur vendime që forcojnë kontrollin e mafias mbi qytetin. Kjo është arsyeja pse SPAK mund të lëshojë 100 urdhër-arreste, por bizneset e lidhura me krimin do të vazhdojnë të lulëzojnë, të zgjerojnë territore dhe të pasurohen me bekimin e qeverisë lokale dhe kombëtare.

Elbasani, një eksperiment për kapjen e shtetit

Nëse dikush do të donte një shembull perfekt të kapjes së shtetit, Elbasani është skenari i duhur. Ky qytet është kthyer në një laborator të mafias, ku banda të fuqishme eksperimentojnë se si të zëvendësojnë plotësisht institucionet shtetërore me strukturat e tyre paralele.

Tregu Agro-Ushqimor nuk është një qendër ekonomike, por një zonë e lirë kriminale. Është një minishtet brenda shtetit shqiptar, një territor ku ligjet e Shqipërisë nuk vlejnë dhe ku çdo i huaj ndalohet nga “djemtë e xhupave të zinj” përpara se të futet. Nëse një gazetar nuk mund të futet brenda një tregu pa marrë leje nga “pronari”, imagjinoni sa e lirë është policia për të kryer operacione atje.

Kjo është gjendja e shtetit shqiptar në vitin 2025:
• SPAK shpall në kërkim një bos të mafias? Nuk ka problem, biznesi i tij lulëzon.
• Prokuroria provon pastrimin e parave dhe financimin e bandave? Nuk ka problem, qeveria i jep fonde dhe toka publike.
• Policia nuk guxon të hyjë në territorin e një grupi kriminal? Nuk ka problem, kryebashkiaku i ndihmon të zgjerojnë territorin.

A do të ndalet ndonjëherë kjo marrëzi?

Pyetja që duhet bërë nuk është “pse ndodh kjo?”, sepse përgjigjja është e qartë: sepse krimi është më i fortë se shteti. Pyetja është: a do të ndalet ndonjëherë kjo marrëzi?

SPAK po godet fort, por nëse vendimet e pushtetit vendor vazhdojnë të favorizojnë krimin, atëherë drejtësia nuk ka kuptim. Nuk mund të luftohet mafia kur shteti është ortak me të.

Sot është Elbasani, nesër mund të jetë Tirana, Durrësi, apo çdo qytet tjetër i Shqipërisë. Nëse ky model i bashkëpunimit mes krimit dhe shtetit nuk ndalet, Shqipëria do të kthehet në një vend të drejtuar nga bosët e drogës me firmën dhe vulën e qeverisë.

Ndaj, çfarë do të bëjë SPAK tani? A do të veprojë kundër këtyre vendimeve? A do të ndalojë zgjerimin e këtij monopoli kriminal? Apo do të lejojë që Elbasani të mbetet një qytet në duart e mafias?

Nëse nuk ka një përgjigje të fortë tani, shumë shpejt nuk do të ketë më Shqipëri, por vetëm territore kriminale të ndara mes bandave dhe oligarkëve të lidhur me pushtetin.