Komisioni Europian ka publikuar raportin vjetor “Sundimi i Ligjit” për Shqipërinë, ku në seksionin “Liria e Media”, ngre shqetësimin e pavarësisë së Autoritetit Rregullator të Medias Audio-Vizual (AMA).
Ky institucion drejtohet nga Armela Krasniqi, e cila ka qenë pjesë e stafit të Edi Ramës dhe pjesën më të madhe të karrierës së saj ka punuar në Partinë Socialiste. Ajo u zgjodh nga Kuvendi më 7 Korrik të vitit 2021 me 83 vota pro, ku socialistët shpërfillën të gjitha rekomandimet dhe thirrjet e Bashkimit Europian dhe organizatave ndërkombëtare të mediave, të cilat ishin kundër zgjedhjes së Armela Krasniqit në krye të AMA-s. Gjithashtu, veç kryetares, shqetësime ngrihen edhe për anëtarët e bordit që janë po ashtu politik.
Shqetësimet në rritje janë edhe për pavarësinë e transmetuesit publik, ku përmenden dhe parregullsitë procedurale në procesin e zgjedhjes së Drejtorit të Përgjithshëm të ri në janar 2025. Sipas raportit këto parregullsi dëmtuan më tej parimet e përzgjedhjes bazuar në meritë dhe pavarësisë së RTSH.
Në raport thuhet dhe se përqendrimi i lartë i pronësisë së medias vazhdon të ndikojë negativisht në pavarësinë e medias, ku thuhet më tej se depërtimi në tregun mediatik nga grupe biznesi të profilit të lartë me lidhje politike mbetet gjithashtu një shqetësim serioz.
Një tjetër shqetësim që ngrihet janë edhe mangësitë në lidhje me të drejtën për akses në informacion, ku institucionet nuk japin informacionin e kërkuar për “interesin publik”. Po ashtu, theksohet se ka problematike dhe me ndarjen e reklamave dhe burimeve të tjera shtetërore.
PJESË NGA RAPORTI:
III. PLURALIZMI I MEDIAS DHE LIRIA E MEDIAS
Pavarësia e Autoritetit Rregullator të Medias Audio-Vizual (AMA) mbetet një çështje shqetësuese, për shkak të formulës dypartiake për zgjedhjen e anëtarëve të bordit dhe përkatësisë së tyre politike. Monitori i Pluralizmit të Medias (MPM) i vitit 2025 e konsideron këtë si një fushë me rrezik të ulët, duke iu referuar në veçanti rrezikut të ndikimit politik dhe të korporatave në procedurat e emërimit të anëtarëve të Bordit të AMA-s, përkatësive politike të Kryetarit dhe anëtarëve të Bordit dhe mangësive në zbatimin e Kodit të Transmetimit në mediat të cilat transmetojnë kryesisht përmbajtje politike e regjistruar paraprakisht nga qeveria ose partitë politike”. Vetërregullimi në sektorin e medias mbetet i dobët dhe pengohet nga burimet e kufizuara, një peizazh mediatik i polarizuar dhe përdorimi i vazhdueshëm i retorikës nxitëse në debatin publik.
Shqetësimet në lidhje me pavarësinë e transmetuesit publik janë rritur.
Parregullsitë procedurale në procesin e zgjedhjes së Drejtorit të Përgjithshëm të ri në janar 2025 dëmtojnë më tej parimet e përzgjedhjes bazuar në meritë dhe pavarësisë së Transmetuesit Publik Shqiptar, Radio Televizionit Shqiptar (RTSH). Fakti që Këshilli Drejtues vendosi të skualifikojë kandidatët para fazës së seancës dëgjimore dhe shpërfilli procedurën e votimit të fshehtë, shkeli dispozitat në fuqi dhe parimet e transparencës dhe drejtësisë.
Pas këtyre parregullsive, Parlamenti shkarkoi të gjithë Këshillin Drejtues të RTSH, në kundërshtim të dukshëm me legjislacionin në fuqi, i cili lejon vetëm skualifikimin individual të anëtarëve të Këshillit Drejtues, në varësi të garancive të procesit të rregullt ligjor. MPM 2025 ka rritur më tej rezultatin e rrezikut, brenda intervalit të rrezikut të mesëm – të lartë, në lidhje me pavarësinë e medias së shërbimit publik, pas parregullsive të lartpërmendura në procesin e përzgjedhjes, por edhe mungesës së përfaqësimit të drejtë të aktorëve dhe pikëpamjeve politike, dhe ndërhyrjes politike në ndryshimet e stafit.
Përqendrimi i lartë vazhdon të ndikojë negativisht në pavarësinë e medias dhe depërtimi në tregun mediatik nga grupe biznesi të profilit të lartë me lidhje politike mbetet një shqetësim serioz. Ekziston një përqendrim i lartë në tregun audiovizual dhe të shtypur, si dhe mbrojtje të pamjaftueshme ligjore ose vetërregulluese kundër ndërhyrjeve arbitrare në linjën editoriale të mediave, të përkeqësuara nga presionet politike. Grupet e biznesit të profilit të lartë kanë rritur depërtimin e tyre ekonomik në tregun mediatik. Lidhjet e tyre të forta me interesat politike janë një shqetësim serioz.
Ekzistojnë mbrojtje të kufizuara ligjore kundër përqendrimit të pronësisë së medias dhe monopoleve dhe mungon mbrojtje ligjore në lidhje me përqendrimin e pronësisë ndërmediatike. Përqendrimi i lartë në mjedisin mediatik shqiptar vazhdoi të paraqesë një shqetësim të madh për pavarësinë e medias, siç u theksua edhe në MPM 2025, i cili e rriti më tej rezultatin e tij për pluralizmin e tregut në Shqipëri në rrezik shumë të lartë. Pati disa përmirësime të kufizuara në transparencën e pronësisë së medias. Në vitin 2024, AMA filloi të publikonte në faqen e saj të internetit informacion të përmbledhur në lidhje me strukturat e pronësisë dhe pronarët përfitues të mediave audiovizuale të licencuara. MPM 2025 ruan rezultatin e tij të rrezikut të lartë për transparencën e pronësisë së medias.
Mangësitë në lidhje me ndarjen e drejtë të reklamave shtetërore dhe burimeve të tjera shtetërore mbeten. Dispozitat për shpërndarjen e qartë dhe transparente të reklamave në sektorin publik në përputhje me standardet ndërkombëtare ende mungojnë dhe anashkalimi i rregullave standarde të prokurimit publik në procedurën e prokurimit të reklamave nuk është adresuar.
2025 nxjerr në pah faktin se legjislacioni shqiptar nuk ofron rregulla të drejta dhe transparente për shpërndarjen e subvencioneve indirekte ose reklamave shtetërore në media. Prandaj, MPM 2025 e ka rritur më tej treguesin e rrezikut në rrezik të mesëm-të lartë. Shqipëria ka ndërmarrë një hap fillestar drejt një sistemi transparent të matjes së audiencës, i cili është çelësi për të siguruar llogaridhënien në reklamat publike.
Mangësitë vazhdojnë në lidhje me të drejtën për akses në informacion. Autoritetet publike vazhdojnë praktikën e mbajtjes së informacionit bazuar në referenca të përgjithshme për “interesin publik”, i cili ende nuk është përcaktuar qartë, duke u dhënë kështu institucioneve publike diskrecion të konsiderueshëm për të kufizuar ose mohuar ligjërisht aksesin në informacion, bazuar në vëllimin e madh të kërkesave për informacion, çështjet e të drejtave të autorit dhe klauzolat e konfidencialitetit në kontratat publike. Kjo i prek gazetarët në një mënyrë disproporcionale, pasi ata paraqesin shumicën e kërkesave për informacion.
Në vitin 2024, Komisioneri për të Drejtën e Informimit dhe Mbrojtjen e të Dhënave Personale mori 365 ankesa nga gazetarët në lidhje me refuzimin për të dhënë informacion dhe dokumente zyrtare.
Nga këto, 283 raste u zgjidhën duke dhënë informacionin e kërkuar gjatë procesit të shqyrtimit administrativ. MPM 2025 rriti më tej nivelin e rrezikut në lidhje me mbrojtjen e të drejtës për informacion në rrezik të mesëm – të lartë. Shqipëria ka ratifikuar Konventën e Këshillit të Evropës për Qasjen në Dokumentet Zyrtare.
Sulmet verbale dhe fizike, fushatat e shpifjes dhe paditë strategjike kundër pjesëmarrjes publike (SLAPP) që synojnë gazetarët janë një shkak i vazhdueshëm shqetësimi. Shpifja mbetet një vepër penale dhe kuadri ligjor nuk parashikon mbrojtje në lidhje me SLAPP-et. Dispozitat e ligjit civil mbi botimet mashtruese ose të pasakta ende nuk janë në përputhje me standardet evropiane dhe vazhdojnë të përdoren për të nisur SLAPPS kundër gazetarëve. Gazetarët kanë qasje të kufizuar në ndihmë ligjore dhe mbështetje të kufizuar nga mediat. Ende ka mungesë të monitorimit dhe raportimit sistematik mbi çështjet gjyqësore që përfshijnë gazetarët. Në vitin 2024, Rrjeti i Gazetarëve të Sigurt raportoi 45 incidente kërcënimesh, presionesh dhe sulmesh ndaj gazetarëve dhe organizatave mediatike, shumica prej të cilave ishin sulme verbale, diskurs anti-media dhe ngacmim online, pothuajse dyfishi i numrit të regjistruar në vitin 2022 dhe 2023 respektivisht. Në vitin 2025, u raportuan 19 incidente.
Rastet e frikësimit dhe kërcënimeve ndaj gazetarëve, përfshirë nga zyrtarë të lartë shtetërorë dhe oficerë policie, si dhe ngacmimi online dhe fushatat e shpifjes, që synojnë veçanërisht gazetaret gra, mbeten një shqetësim.
Personat e kontaktit për sigurinë e gazetarëve janë emëruar në Prokurorinë e Përgjithshme, Ministrinë e Brendshme dhe Policinë e Shtetit, dhe kjo e fundit ka hartuar një Protokoll. Përdorimi i forcës, përfshirë nga autoritetet e zbatimit të ligjit, veçanërisht në kontekstin e demonstratave, vazhdon të jetë shqetësues. Platforma e Këshillit të Evropës për të promovuar mbrojtjen e gazetarisë dhe sigurinë e gazetarëve ka publikuar pesë alarme që nga korriku 2024, në lidhje me kërcënime, një fushatë shpifjesh dhe sulme fizike që synojnë gazetarët dhe ndjekjen penale të gazetarëve. Projekti i Reagimit të Shpejtë për Lirinë e Medias raporton 42 alarme që nga korriku 2024, të përbërë nga 8 ‘sulme fizike’, 32 ‘sulme verbale’, 1 ‘sulm ndaj pronës’, 3 ‘incidente ligjore’ dhe 12 ‘ndërhyrje. Siguria e kufizuar në punë dhe kushtet e këqija të punës për gazetarët, të kombinuara me vetëcensurë, presionin nga aktorët politikë dhe pronarët e mediave, vazhdojnë të paraqesin sfida serioze për median. Për këto arsye, MPM 2025 e rriti më tej treguesin e rrezikut në zonë në rrezik të mesëm deri të lartë. Një dialog i strukturuar midis institucioneve shqiptare dhe aktorëve të medias u zhvillua midis janarit dhe qershorit 2025, me qëllim diskutimin e reformave kryesore legjislative dhe rregullatore për të rritur lirinë e shprehjes, duke përfshirë lirinë e medias.
