Prej dy vitesh, prodhuesit vendas të birrës përballen me sfida të mëdha për shkak të rritjes së akcizës që hyri në fuqi më 1 janar 2023. Kjo masë ka rritur ndjeshëm kostot, duke favorizuar birrat e importit që tregtohen më lirë.
Sipas të dhënave të Doganave, për periudhën janar-korrik 2024, birrat e importit përbënin 60% të tregut shqiptar, një rritje e konsiderueshme nga 42% në vitin 2016. Për të mbijetuar, disa prodhues vendas kanë kaluar në import dhe shpërndarje të markave të huaja, ndërsa të tjerë janë detyruar të shesin fabrikat.
Një prej fabrikave të shitura është birra “Stela”. Burime nga tregu konfirmojnë se ajo i është shitur kompanisë “Eurolab Internacional Grup”. Arsyeja kryesore e shitjes lidhet me humbjet e mëdha financiare dhe vështirësitë për të mbuluar kostot operacionale pas rritjes së akcizës.
E ardhmja e “Stela” pas blerjes
Sipas burimeve, pas përfundimit të transaksionit në janar 2025, pronarët e rinj planifikojnë të ruajnë prodhimin e markës “Stela”, duke rritur kapacitetin 4-5 herë. Përparësi do të kenë eksportet, ndërsa birra do të vijojë të shitet edhe në tregun vendas.
Birra “Stela”, e themeluar në vitin 1994, ishte një nga markat më të njohura shqiptare, duke zënë 15-18% të tregut në vitet e saj më të mira. Por në vitin 2023, pesha e saj në treg ra në vetëm 1%, me një ulje prej 98.5% në kapacitetin e prodhimit.
Prodhimi vendas dhe dominimi i importit
Për periudhën janar-korrik 2024, prodhimi i birrës shqiptare arriti 21.4 milionë litra, një rënie prej 9% krahasuar me vitin 2022. Ndërkohë, importet e birrës arritën 32.2 milionë litra, një rritje prej 16% krahasuar me një vit më parë.
Në tregun shqiptar kryesojnë birrat e importit si Peja (34%), Peroni (12%), dhe Amstel (8%). Ndërsa nga prodhuesit vendas, vetëm birra “Elbar” mban një pjesë të konsiderueshme të tregut me 21%.
Akciza dhe çështjet ligjore
Ndryshimet në ligjin e akcizës, që unifikuan tarifën prej 710 lekë për hektolitra për të gjithë prodhuesit, u kundërshtuan nga Shoqata e Prodhuesve dhe Tregtuesve të Pijeve Alkoolike. Megjithatë, Gjykata Kushtetuese e la në fuqi ligjin në korrik 2024, duke e cilësuar atë proporcional. Shoqata ka njoftuar se do ta ankimojë vendimin në Gjykatën e Strasburgut.
Rritja e akcizës duket se po shkund industrinë vendase, duke favorizuar më tej tregun e birrave të importit dhe duke kërcënuar ekzistencën e prodhuesve shqiptarë.
