Udhëheqësit e NATO-s po përgatiten që Donald Trump të ripërcaktojë paktin e mbrojtjes së ndërsjellë të aleancës, mes shqetësimit se ai do të zbehë angazhimet e sigurisë së SHBA-së që e kanë mbrojtur Evropën për tetë dekada.
Trump do të takohet me 31 aleatët e tij të NATO-s në Hagë të mërkurën, ku udhëheqësit evropianë shpresojnë që zotimet e tyre për të rritur shpenzimet kombëtare të mbrojtjes do ta bindin atë të ruajë mbrojtjen e SHBA-së nëse vendet e tyre sulmohen.
Por presidenti ka shkaktuar alarm duke u thënë gazetarëve në bordin e Air Force One të martën se angazhimi i Uashingtonit ndaj Nenit 5 të NATO-s, i cili i referohet paktit të saj të mbrojtjes së ndërsjellë, “varet nga përkufizimi juaj”.
Trump tha se kishte “përkufizime të shumta” të Nenit 5.
“Unë jam i përkushtuar të jem mik i tyre. Do t’ju jap një përkufizim të saktë kur të shkoj atje.”
Komentet kishin hedhur një errësirë mbi tubimin, thanë për Financial Times tre zyrtarë evropianë në samit, dhe kërcënuan të dëmtonin një ngjarje të hartuar për të mbajtur SHBA-në të angazhuar në marrëdhënien transatlantike.
“Samiti varet nga ajo që vendos Trump,” tha njëri nga zyrtarët. “Ne të gjithë jemi ulur këtu duke pritur që ai të na tregojë nëse do ta mbrojë Evropën.”
Komentet e Trump në lidhje me Nenin 5 vijnë pas kërcënimeve të mëparshme vetëm për të mbrojtur aleatët që shpenzojnë më shumë për mbrojtje, duke i habitur udhëheqësit evropianë që kanë frikë se Rusia mund të sulmojë një anëtar të NATO-s brenda dekadës.
Torrey Taussig, ish-drejtor i çështjeve evropiane në Këshillin e Sigurisë Kombëtare të Shtëpisë së Bardhë, tha se ishte “gjëja e fundit që sekretari i përgjithshëm i NATO-s, Rutte, ose aleatët e NATO-s donin të dëgjonin, pasi i gjithë samiti është koreografuar me kujdes për të siguruar angazhimin tonë ndaj NATO-s dhe për të shmangur çdo përplasje me Presidentin Trump”.
Mark Rutte është përpjekur ta bëjë samitin miqësor ndaj Trumpit, duke e reduktuar atë në një diskutim dy orë e gjysmë dhe duke e lavdëruar atë në një mesazh privat për detyrimin e evropianëve të rrisin shpenzimet e tyre ushtarake.
“Evropa do të paguajë në një mënyrë të MADH, siç duhet, dhe do të jetë fitorja juaj”, shkroi Rutte në mesazh, të cilin Trump e publikoi në mediat sociale.
Ky unitet për më shumë shpenzime është sfiduar nga Spanja, e cila ka refuzuar një premtim për të shpenzuar 5 përqind të PBB-së për mbrojtje deri në vitin 2035, duke shkaktuar kërkesa nga qeveritë e tjera për fleksibilitet në lidhje me objektivin.
“Spanja nuk po pajtohet, gjë që është shumë e padrejtë për pjesën tjetër të tyre”, tha Trump në Air Force one të martën.
Ai shtoi se SHBA-të gjithashtu nuk duhet të paguajnë njësoj si “të gjithë të tjerët”, duke argumentuar se shpenzimet evropiane të mbrojtjes ndihmuan në rritjen e infrastrukturës dhe “ne nuk kemi rrugë në Evropë, nuk kemi ura në Evropë”.
Rutte më vonë u tha gazetarëve se ai “nuk kishte asnjë dyshim se SHBA-të janë plotësisht të përkushtuara ndaj NATO-s, plotësisht të përkushtuara ndaj Nenit 5”.
Por Rachel Rizzo, një bashkëpunëtore e lartë jo-rezidente në Qendrën Evropiane të Këshillit Atlantik, tha se nuk e dinte që Trump kishte “dhënë ndonjëherë” një deklaratë të qartë se ai do të qëndronte pranë paktit të mbrojtjes së ndërsjellë të NATO-s.
Pjesa tjetër e aleancës “ndoshta po kërkonte diçka që thjesht nuk do ta marrin kurrë”, tha ajo.
SHBA-të, deri tani shpenzuesi më i madh i mbrojtjes në NATO, janë shteti anëtar i pazëvendësueshëm i aleancës, me shumë vende evropiane të varura nga raketat e saj me rreze të gjatë veprimi, inteligjenca dhe asetet e mbikëqyrjes.
Ndërsa presidentët e mëparshëm të SHBA-së kanë kërkuar që aleatët evropianë të shpenzojnë më shumë për mbrojtjen, Trump ka shkuar shumë më tej se paraardhësit e tij duke e lidhur mbështetjen e sigurisë së Uashingtonit me angazhimet e tyre.
Ai gjithashtu ka kërkuar që shpenzimet e mbrojtjes të “barazohen” midis SHBA-së dhe pjesës tjetër të aleancës, në mënyrë që asetet ushtarake amerikane të mund të përqendrohen më shumë në Azi dhe Lindjen e Mesme.
“Me administratën Trump, gjithçka është një negociatë dhe gjithçka është në tryezë”, tha Sophia Gaston, bashkëpunëtore kërkimore në King’s College, Londër. “Kushdo që përgënjeshtron diçka të ndryshme është sinqerisht naiv.”/ Financial Times
